Cukrzyca

1. Czym jest cukrzyca

Cukrzyca (diabetes mellitus) jest przewlekłą chorobą, której przyczyną jest zaburzenie wydzielania insuliny. Niedobór insuliny prowadzi do zaburzeń w zakresie wykorzystania glukozy przez komórki organizmu, co powoduje zwiększenie stężenia glukozy we krwi (hiperglikemię) oraz wydalanie glukozy wraz z moczem. Cukrzyca charakteryzuje się także zaburzeniami metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i białek.

Według "Zaleceń klinicznych dotyczących postępowania u chorych na cukrzycę 2012" cukrzyca jest to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych. Cukrzyca nieleczona lub niewłaściwie leczona jest jedną z głównych bezpośrednich i pośrednich przyczyn inwalidztwa oraz wczesnej umieralności.

Długotrwały wpływ hiperglikemii jest przyczyną przewlekłych powikłań cukrzycy.

Cukrzyca występuje u wszystkich ras ludzkich, a także u zwierząt. Pierwsze wzmianki o cukrzycy pojawiły się już w 1550 roku p.n.e. na hieroglifach egipskich. Opisywały one objawy cukrzycy typu 2. Pierwszy kliniczny opis tej jednostki chorobowej podał grecki lekarz Arteus z Kapadocji (30-90 n.e.)."Diabetes" z łacińskiego oznacza "płynący", a "mellitus" - "słodki jak miód". Tłumacząc więc "diabetes mellitus", otrzymamy "słodkie przeciekanie".

Nazwa tej choroby jest związana z fenomenem wydzielania nadmiaru cukru z moczem. Był to pierwszy objaw, na podstawie którego zaczęto rozpoznawać cukrzycę. Początkowo nie znano bowiem jej przyczyn.Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), w 1985 r. było na świecie 30 mln diabetyków, zaś w 1998 roku już 140 mln.

Szacuje się, że obecnie choruje ok. 366,2 milionów ludzi na całym świecie (dane z 2011 roku). Przewiduje się, że do 2030 roku liczba ta wyniesie 551,8 milionów ludzi na całym świecie.Obecnie na cukrzycę cierpi w Polsce ponad 3,1 miliona Polaków (10,6% dorosłej populacji).

W ostatnim dziesięcioleciu liczba chorych z rozpoznaną cukrzycą wzrosła dwukrotnie. W okresie od 2005 do 2025 roku zachorowalność na cukrzycę typu 1 u dzieci w Polsce zwiększy się czterokrotnie.U ponad 30% z nich choroba wciąż pozostaje nierozpoznana. Szacuje się, że ok. 1 mln chorych w Polsce w ogóle nie wie o swojej chorobie. 60% Polaków, u których ryzyko zachorowania na cukrzycę jest wysokie, nie wie lub nie sądzi, że może zachorować. Pacjenci zgłaszają się do lekarza, gdy jest ona już bardzo zaawansowana. Szacuje się, że w 2011 roku około 30 tys. osób zmarło z powodu powikłań cukrzycy.

2. Rodzaje cukrzycy

Cukrzyca typu 1

Występuje bezwzględny brak insuliny, istnieje insulinozależność (do utrzymania życia i sprawności bezwzględnie konieczne jest zastosowanie insuliny, w przeciwnym wypadku powstaje ketonowa śpiączka cukrzycowa grożąca śmiercią). Zachorowanie następuje w młodym wieku - w 10 proc. przypadków ustalenie rozpoznania cukrzycy następuje przed 14. rokiem życia, w dalszych 10 proc. - między 14. a 18. rokiem życia, a w 80 proc. - przed osiągnięciem 40. roku życia.

Cukrzyca typu 2

Występuje duża insulinooporność tkanek. Wydzielanie insuliny jest mniej upośledzone - niedobór insuliny ma często względny charakter, jest jej za mało w stosunku do zmienionych potrzeb organizmu. Istnieje pełna lub częściowa niezależność od leczenia insuliną: mimo że nie podaje się insuliny, nie występuje skłonność do powstawania ketonowej śpiączki cukrzycowej; nie jest to jednak niezależność pełna, bowiem przy zadziałaniu silnych dodatkowych stresów (np. ostra infekcja, uraz mechaniczny, operacja) u takiego chorego pozostawionego bez insuliny może dojść do ketozy. Pojawia się wtedy konieczność leczenia insuliną. Cukrzyca typu 2 ma wiele odmian, np. cukrzyca skojarzona z: otyłością (80 proc. przypadków), nadciśnieniem tętniczym (60 proc.) i zaburzeniami w składzie substancji tłuszczowych we krwi (25 proc.). Występuje w niej duża skłonność do miażdżycy.

Cukrzyca wtórna

Zwiększenie stężenia glukozy we krwi spowodowane znanymi innymi chorobami, np. niektórymi chorobami gruczołów wydzielania wewnętrznego, przebiegającymi z ich nadczynnością (nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu, kortyzolu, glukagonu). Cukrzyca wtórna powstaje też po usunięciu operacyjnym trzustki, w przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki, przy stosowaniu niektórych leków, np. encortonu, hydantoiny itd. Często skuteczne usunięcie pierwotnej choroby likwiduje wtórną cukrzycę.

Cukrzyca ciężarnych

Jest to cukrzyca, która powstaje w okresie ciąży. Występuje u 1-3 na 1000 ciężarnych kobiet. Jej wczesne rozpoznanie i leczenie jest niesłychanie ważne i warunkuje urodzenie zdrowego dziecka.

Zespół metaboliczny

Łączne występowanie otyłości brzusznej (powiększenie obwodu w talii u kobiet powyżej 80 cm i u mężczyzn powyżej 94 cm), cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego i niedokrwiennej choroby serca nazywa się zespołem metabolicznym. Występuje on coraz częściej (ok. 30 proc. osób otyłych) i jest wskazaniem do szczególnie intensywnego leczenia, do gruntownych zmian w stylu życia.

Stany przedcukrzycowe

Upośledzenie tolerancji glukozy. U około 10 proc. osób, zwłaszcza w starszym wieku, występują zaburzenia polegające na powstawaniu nieco większych niż u osób zdrowych, ale nie tak wysokich jak w cukrzycy stężeń glukozy we krwi po podaniu doustnie testowej dawki 75 g glukozy. Taki stan określa się mianem upośledzenia tolerancji glukozy. Nierzadko jest to wczesna forma rozwoju cukrzycy typu 2.

Upośledzenie tolerancji glukozy sprzyja także powstawaniu chorób tętnic, wymaga więc obserwacji lekarskiej i leczenia podobnie jak cukrzyca.- Zwiększenie stężenia glukozy we krwi na czczo. Za osobną nieprawidłowość uznano obecnie zwiększenie tylko glikemii na czczo - stężenie glukozy jest większe niż 5,6 mmol/ /l (100 mg/dl) i mniejsze niż 7 mmol/1 (125 mg/dl) przy stężeniu glukozy we krwi 2 godziny po doustnym podaniu testowej dawki 75 g glukozy mniejszym niż 7,8 mmol/ (140 mg/dl)

3. Kto jest zagrożony

Osoby o zwiększonym ryzyku zachorowania na cukrzycę:

- najbliżsi krewni chorych na cukrzycę,

- osoby, u których wykrywano w przeszłości upośledzenie tolerancji glukozy,

- kobiety, które przebyły cukrzycę ciężarnych,

- osoby, u których wykryto przeciwciała przeciwwyspowe.

4. Badanie poziomu cukru

Aby określić poziom cukru, konieczne jest wykonanie testu. Badanie poziomu cukru we krwiprzeprowadza się na czczo, dokonując pobrania krwi z żyły w okolicach łokcia lub dłoni.

Na co najmniej 8 godzin przed wykonaniem testu należy powstrzymać się od jedzenia i picia.

Choć lekarze zalecają wykonanie badania poziomu cukru na czczo, możliwe jest także postawienie diagnozy po teście wykonanym po posiłku.

Prawidłowe wartości stężenia glukozy we krwi są następujące:glikemia na czczo (oznaczana w próbce, która została pobrana na 8-14 godzin od ostatnio spożywanego posiłku) powinna wynosić mniej niż 100 mg% (5,6 mmol/l);

glikemia przygodna (oznaczana o dowolnej porze dnia, niezależnie od spożywanego posiłku) powinna wynosić mniej niż 200 mg% (11.1 mmol/l).Poziom glukozy na czczo utrzymany w przedziale 110–125 mg% kwalifikuje pacjentkę do przeprowadzenia dalszych badań. Wówczas wykonuje się test doustnego obciążenia glukozą. W trakcie badania pacjentka wypija 75 g glukozy w ciągu 5 minut. Po upływie dwóch godzin pobiera się krew na badanie. Na podstawie testu możliwe jest rozpoznanie nie tylko cukrzycy, ale także upośledzenia tolerancji glukozy. Wykonuje się je dwa razy, a otrzymane wyniki można zakwalifikować do trzech kategorii:poniżej 140 mg/dl (7,8 mmol/l) - wynik optymalny;140-199 mg/dl (7,8 - 11,0 mmol/l) - wynik oznacza upośledzoną tolerancją glukozy;wynik powyżej 200 mg/dl (11,1 mmol/l) - wynik jest objawem cukrzycy.

5. Ciąża

Ciąża jest okresem, przed którym należy wykonać szereg badań. Ich przeprowadzenie zmniejsza ryzyko powikłań w trakcie ciąży i niebezpieczeństw, jakie mogą zagrozić dziecku. Jednym z nich jest przeprowadzeni e badania poziomu cukru we krwi. Pomaga ono w diagnozowaniu i leczeniu wielu chorób, bowiem niski poziom glukozy we krwi – hipoglikemia - może być objawem:

niewydolności nadnerczy;
przyjmowania sterydów anabolicznych;
zaawansowanej choroby wątroby;
niedoczynności tarczycy.

Objawami hipoglikemii są:

osłabienie,
nudności i wymioty,
stałe odczuwanie głodu,
zlewne poty,
drgawki,
senność,
śpiączka i zaburzenia widzenia.

Z kolei wysoki poziom cukru we krwinie zawsze jest sygnałem rozwoju cukrzycy. Może ono bowiem świadczyć o następujących dolegliwościach:

akromegalii –dolegliwość spowodowana nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu;
przewlekłej niewydolność nerekzespole Cushinga – są to dolegliwości związane ze zbyt wysokim poziomem kortyzolu w surowicy krwi.

Zbyt wysoki poziom cukru (hiperglikemia) może być też spowodowany przyjmowaniem niektórych leków, np. tabletek antykoncepcyjnych czy leków przeciwdepresyjnych oraz nadmiernego przyjmowania pokarmów.

Objawami hiperglikemii są:

nadmierne pragnienie,
senność,
częste oddawanie moczu i suchość ust.

6. Jak naturalnie obniżyć poziom cukru.

Jeżeli Twój lekarz powiedział Ci, że maszpodwyższony cukier, to nie oznacza to cukrzycy, ale…..Musisz zmienić swoje nawyki, głównie żywieniowe, bo to co jesz ma duży wpływ na poziom cukru we krwi.

O to Twoje trzy przykazaniaWskazane są:

pieczone lub gotowane chude mięso i tłuste ryby, warzywa w dowolnej postaci, surowe lub gotowane.Zamiast śmietany do mizerii użyj jogurtu.

Uwaga! Stanowczo odrzuć słodycze, białą mąkę, słodkie soki i nektary oraz tłuszcze nasycone.Należy też zrzucić nadwagę, bo to właśnie ona stanowi czynnik największego ryzyka zapadnięcia na cukrzycę.

Nie można zapominać o ruchu. Może to być pływanie, taniec, jazda na rowerze, spacery lub ćwiczenia gimnastyczne.Ważne, by gdy już zaczniesz, trwały minimum 30 minut.

Dodatkowo w walce ze zbyt wysokim poziomem cukru możesz skorzystać z dobroczynnych mocy natury…

Postaw na dietę:

Błonnik - będzie twoim sprzymierzeńcem nie tylko wtedy, gdy chcesz się odchudzić.Jego bardzo ważną zaletą jest to, że zmniejsza wchłanianie cukru z pokarmu. Znajdziesz go w owocach, warzywach, otrębach, a także ciemnym pieczywie i makaronach.

Jabłka – zjedzenie dwóch dziennie pomoże unormować poziom cukru we krwi i obniżyć poziom cholesterolu oraz ciśnienie tętnicze krwi.Fasola – jest zbudowana ze złożonych węglowodanów – nie powoduje nagłego wzrostupoziomu cukru po posiłku. Jej strąki obniżają poziom cukru we krwi.

Soja i orzeszki – według naukowców z uniwersytetu w Toronto, najniższy wzrostpoziomu cukru we krwi powodują orzeszki ziemne i nasiona soi.Tak wiec, jeżeli najdzie Cię ochota na przekąskę, sięgnij właśnie po nie.

Kozieradka – następny Twój sprzymierzeniec. Doprawiaj nią potrawy, bo zmniejsza ona wchłanianie cukru z przewodu pokarmowego.

To wyklucz z diety Całkowicie

zrezygnuj ze :

słodyczy,
jogurtów owocowych oraz napoi z dodatkiem cukru (gazowane, soki).
Z diety usuń tłuste mięsa, wędliny, masło, tłustą śmietanę, mleko, sery żółte i pleśniowe.
Zrezygnuj z jedzenia: bananów, winogron, suszonych i kandyzowanych owoców.
Powstrzymaj się od jedzenia warzyw, które są bogate w skrobię: bob, kukurydza, ziemniaki, groch.
Nie pij alkoholu.

Przygotowanie naparu:

Łyżkę mieszanki przygotowanej z liści czarnej jagody, mniszka lekarskiego i korzenia pokrzywy zalej szklanką wody i gotuj 3-5 minut.Dawkowanie: pij po 1/2 szklanki kilka razy dziennie przed jedzeniem.

7. Indeks glikemiczny

Indeks glikemicznyTo lista produktów, które zostały uszeregowane ze względu na poziom glukozy we krwi po ich spożyciu.

Dla przykładu:

indeks glikemiczny wynoszący 70 oznacza,

że po zjedzeniu 50 g danego produktu poziom glukozy

wzrośnie o 70%.

Uwaga! Im wyższa wartość IG danego produktu, tym wyższy poziom cukru we krwi po spożyciu tego produktu.Spożycie węglowodanu o wysokim IG doprowadza do gwałtownego koku poziomu cukru we krwi, który wywołuje w odpowiedzi duży wyrzut insuliny.

Poziom cukru szybko ulega obniżeniu i podobnie do wahadła, które znacznie wychyliło się w jedną stronę i musi to uczynić w przeciwną – poziom cukru nie spada do wartości wyjściowej, lecz znacznie niżej, źle już tolerowanej przez organizm.

Nazywa się to hipoglikemią. Pod różnymi niemiłymi doznaniami – objawem hipoglikemii jest głód, a chęć jego zaspokojenia jest powodem niekontrolowanego podjadania.

Uwaga! Produkty o wysokim IG sprzyjają tyciu w dwojaki sposób:

wywołują głód, a to sprzyja częstszemu jedzeniu
i działają anabolicznie dzięki powodowaniu dużych skoków poziomu insuliny.

Spożywanie produktów o niskim IG powoduje powolny i niewielki wzrost wzrost poziomu cukru i co za tym idzie – niewielki wyrzut insuliny.

Przetwarzanie produktów żywnościowych (obróbka termiczna, czas obróbki termicznej) podwyższa ich indeks glikemiczny.

8. Jakie jeść owoce

Nie wszystkie owce są wskazane, bo mogą powodować nagły wzrost poziomu cukru we krwi.

Oto zupełnie bezpieczne owoce dla diabetyków:

Arbuz: ten soczysty owoc znakomicie orzeźwia i nie podnosi poziomu cukru we krwi. 220 g arbuza stanowi równowartość15 g węglowodanów. Jedynie sok z arbuza jest niewskazany dla diabetyków – stanowi skoncentrowane źródło węglowodanów.
Melon Kantalupa: całkowicie bezpieczny dla diabetyków – mała zawartość węglowodanów nie podniesie poziomu cukru.
Wiśnie: należy je jeść z umiarem, a nie zagrożą naszemu poziomowi cukru.
Awokado: mało popularny u nas owoc warto dodać do sałatki lub tosta. Jest ubogi w cukier.
Grejpfrut: można pozwolić sobie nawet na połówkę tego owocu, oczywiście bez cukru!
Truskawki: miseczka tych owoców zawiera tylko 15 g węglowodanów. Śmietankę lepiej zastąpić niskokalorycznym jogurtem.
Pomarańcza: mała pomarańcza urozmaici dietę i nie zaszkodzi diabetykom, ma wiele witaminy C i mało węglowodanów.
Brzoskwinia: można sobie pozwolić na średniej wielkości brzoskwinię (ok. 179 g).
Papaja: dwa plastry papai będą doskonałym dodatkiemdo porannego muesli z jogurtem.

Zioła na obniżenie cukru we krwiPrzygotowanie naparu:Łyżkę mieszanki przygotowanej z liści czarnej jagody, mniszka lekarskiego i korzenia pokrzywy zalej szklanką wody i gotuj 3-5 minut.Dawkowanie: pij po 1/2 szklanki kilka razy dziennie przed jedzeniem. white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: rgb(255, 255, 255);">Przygotowanie naparu:Łyżkę mieszanki przygotowanej z liści czarnej jagody, mniszka lekarskiego i korzenia pokrzywy zalej szklanką wody i gotuj 3-5 minut.Dawkowanie: pij po 1/2 szklanki kilka razy dziennie przed jedzeniem.

Błonnik działa jak gąbka, powodując znaczne spowolnienie wchłaniania cukru do krwiobiegu, oraz wspomaga pracę jelit, dlatego warto go spożywać razem z produktami żywnościowymi o wyższym IG.

9. Węglowodany przed wysiłkiem - jeść czy nie jeść ?

Niniejszy artykuł czytacie dzięki uprzejmości portalu akademiatriathlonu.pl.

Znajomość procesów fizjologicznych związanych z wysiłkiem fizycznym jest pomocna w osiąganiu lepszych wyników przez profesjonalnych sportowców. Początkującym zawodnikom-amatorom wiedza ta może pozwolić ukończyć pierwsze w życiu zawody. W trakcie pracy mięśni głównymi substratami w procesach energetycznych są glikogen mięśniowy oraz wolna glukoza pochodząca z krwi, dlatego odpowiednio duże zapasy glikogenu, który magazynowany jest w mięśniach oraz wątrobie, przed zawodami lub treningiem, determinują w dużym stopniu zdolność radzenia sobie z przedłużonym wysiłkiem fizycznym. Magazyny glikogenu mięśniowego mogą zostać powiększone w trakcie treningu w procesie superkompensacji przed zawodami. Uważa się, że w zawodach trwających powyżej 90 minut zwiększone w wyniku superkompensacji magazyny glikogenu w mięśniach mogą poprawić wydolność o ok. 2-3%. Jednak bez względu jak dużo glikogenu organizm zdoła zgromadzić, w trakcie długich zawodów konieczne jest uzupełnianie węglowodanów drogą pokarmową w celu zwiększenia ich dostępności we krwi, skąd pobierają je pracujące mięśnie. Po wykorzystaniu glikogenu mięśniowego i wątrobowego to właśnie dostarczane podczas zawodów węglowodany w postaci żelu, batonów czy płynów izotonicznych są dla pracujących mięśni najważniejsze. Oczywiście jeśli wysiłek mieści się w zakresie tlenowym energia pozyskiwana jest także w procesie oksydacji kwasów tłuszczowych uwalnianych z tkanki tłuszczowej, związków ketonowych i aminokwasów, jednak w przypadku przedłużającego się wysiłku beztlenowego jedynie przemiana glukozy może stanowić istotne źródło energii. Właściwe żywienie odgrywa bardzo ważną rolę w przypadku sportowców. Znaczenie ma żywienie przed wysiłkiem, w jego trakcie i po nim.Jedno zagadnienie dotyczące spożywania pokarmów węglowodanowych przez lata budziło kontrowersję. Problem dotyczy okresu przed wysiłkiem, a konkretnie czasu 30-60 minut przed nim. W książkach omawiających zasady treningu triatlonowego można przeczytać, że nie zalecane jest spożywanie węglowodanów w tym okresie z uwagi na możliwość niekorzystnego wpływu na pracę mięśni w trakcie wysiłku. Problem nabiera praktycznego wymiaru, kiedy na trening lub zawody wybieramy się wczesnym rankiem, czyli de facto dotyczy każdego triathlonisty. Zjeść coś godzinę przed, czy lepiej nie jeść nic, a może wstać na posiłek 3-4 godziny wcześniej, czyli w środku nocy? Czy zatem osoby, które sięgają po przekąskę węglowodanową 30, 45 lub 60 minut przez wysiłkiem mają z niej zrezygnować? Jakie jest teoretyczne założenie potencjalnie niekorzystnego zjawiska i co było podstawą sformułowania takiego poglądu? Czy nauka w ostatnich latach pozwoliła potwierdzić głoszoną przez lata tezę?Po raz pierwszy efekt spożycia węglowodanów przed wysiłkiem opisano w 1940 r., a następnie dopiero w latach 70’ zajęto się tym problemem ponownie. Stwierdzono, że glukoza spożyta krótko przed wysiłkiem powoduje spadek stężenia glukozy we krwi w trakcie ćwiczeń. Jak to możliwe? Zjadamy węglowodany a glukoza zamiast rosnąć spada? Cz to jest logiczne? Kolejne badania przyniosły dokładniejsze obserwacje - stężenie glukozy oraz insuliny we krwi było wysokie, ale tylko na początku wysiłku, wychwyt glukozy przez pracujące mięśnie był zwiększony o 40-100%, a stężenie glicerolu zmniejszone, co sugerowało zahamowanie procesu rozpadu tkanki tłuszczowej. W trakcie wysiłku obserwowano hipoglikemię, czyli obniżone stężenie glukozy we krwi. Reasumując, hiperinsulinemia (zwiększone stężenie insuliny) będąca wynikiem spożycia węglowodanów 30-60 min przed rozpoczęciem wysiłku prowadziła do hipoglikemii w jego trakcie. Zjawisko to określane jest jako „hipoglikemia reaktywna” lub „hipoglikemia z odbicia” (reactive hypoglicaemia; rebound hypoglicaemia). Czyli to insulina, której stężenie było wysokie przed rozpoczęciem ćwiczeń odpowiedzialna była za obniżenie stężenia glukozy, kiedy mięśnie zaczynały pracować. Powyższe obserwacje były przyczynkiem do podjęcia badań nad wpływem tego zjawiska na wydolność w trakcie wysiłku.W 1979 r. opublikowano pracę, w której stwierdzono, że spożycie glukozy przed wysiłkiem (jazda na rowerze przy 80% VOmax do wyczerpania) w porównaniu do spożycia wody powoduje obniżenie wydolności badanych. To badanie stało się podstawą do sformułowania tezy o unikaniu spożycia węglowodanów na godzinę przed wysiłkiem i w świadomości wielu nadal funkcjonuje. Od tego czasu opublikowano wyniki kilkunastu badań oceniających powyższe zagadnienie. Przede wszystkim stwierdzono, że zjawisko reaktywnej hipoglikemii nie występuje u wszystkich badanych. Ponadto kliniczne objawy hipoglikemii nie zawsze związane były z rzeczywistym obniżeniem stężenia glukozy we krwi. U części badanych pojawiały się przy prawidłowym stężeniu glukozy, a u części obniżone stężenie glukozy nie wywoływało objawów klinicznych. Co jednak ważniejsze nie potwierdziły one negatywnego wpływu spożycia glukozy na 30-60 min przed wysiłkiem na wydolność w trakcie ćwiczeń. Pomimo tego, że u części z badanych stwierdzono reaktywną hipoglikemię nie miało to wpływu na ich sprawność. W części badań stwierdzono pozytywny związek spożycia węglowodanów w tym czasie z wydolnością zawodników. W jednym z nich węglowodany spożyte na 60 min przed testem (jazda na rowerze 70%VOmax) w ilości 75 lub 150 g w porównaniu z placebo powodowały zwiększenie wydolności badanych sportowców (skrócenie czasu potrzebnego do wykonania próby o 12,5% i wzrost wydatkowanej mocy podczas próby o 13%). Jednocześnie w grupie badanych stwierdzono większe stężenie insuliny i związane z tym mniejsze stężenie glukozy i kwasów tłuszczowych we krwi, co jednak, jak wykazano, nie miało znaczenia praktycznego. Reasumując, żadne inne badanie nie wykazało negatywnego wpływu, a w kilku stwierdzono nawet pozytywny wpływ spożycia węglowodanów krótko przed wysiłkiem.

Oczywiście wiedza na temat zjawisk fizjologicznych związanych z metabolizmem węglowodanów w kolejnych dekadach poszerzała się także systematycznie. Spożycie węglowodanów prowadzi do szybkiego wzrostu stężenie insuliny oraz glukozy we krwi. W zależności od typu węglowodanów oraz predyspozycji indywidualnych szczyt stężenia obu związków występuje ok. 20-40 min po spożyciu. Bardzo ważnym krokiem było odkrycie osi jelitowo-trzustkowej. Efektem spożycia glukozy jest wzrost wydzielania glukozozależnego peptydu insulinotropowego (glucose-dependent insulinotropic peptide, GIP) przez komórki przewodu pokarmowego. Należy on do hormonów inkretynowych, czyli grupy hormonów jelitowych, które pobudzają poposiłkowe wydzielanie insuliny przez komórki β wysp trzustkowych, nawet zanim dojedzie do poposiłkowego wzrostu poziomu glukozy we krwi. Insulina zwiększa wychwyt glukozy przez komórki mięśniowe i komórki tkanki tłuszczowej, a działanie to pojawia natychmiast po tym jak rośnie stężenie insuliny. Zwiększony wychwyt glukozy przez komórki pod wpływem insuliny następuje poprzez translokację, czyli przemieszczenie, transportera glukozy typu 4 (GLUT-4) z cytoplazmy, czyli wnętrza komórki do błony komórkowej. To powoduje, że glukoza może się przedostać z krwi do komórki. W tkance tłuszczowej glukoza metabolizowana jest do trójglicerydów i odkładana w postaci tłuszczu. Jednocześnie insulina hamuje glikogenolizę (rozpad glikogenu) w wątrobie. Jest to zjawisko naturalne, gdyż jej zadaniem jest zmniejszenie stężenia glukozy we krwi. To powoduje, że glikogen wątrobowy nie może być w tym czasie wykorzystany jako źródło glukozy dla pracujących mięśni (dla przypomnienia glikogen zgromadzony w komórkach mięśniowych jest źródłem glukozy tylko dla tych komórek – glukoza z komórek mięśniowych nie wydostaje się do krwi).Jeśli połączymy zwiększony wychwyt glukozy przez mięśnie ze zmniejszonym uwalnianiem glukozy z wątroby oraz z faktem, że wzrost wydzielania insuliny następuje zanim glukoza z jelita wchłonie się do krwi to zrozumiałe staje się, że może to doprowadzić do hipoglikemii w niektórych przypadkach (stężenie glukozy poniżej 3,5 mmol/l). Ponadto zmniejszona lipoliza i oksydacja kwasów tłuszczowych wraz ze zwiększoną glikogenolizą i oksydacją glukozy w komórkach mięśniowych może teoretycznie skutkować szybszym wyczerpaniem się zapasów glikogenu i powodować wcześniejsze zmęczenie. Okazuje się jednak, że zjawisko to jest przejściowe i trwa ok. 20 minut. Dlatego też jego wpływ na rozpad glikogenu i wydolność w trakcie wysiłku jest nieistotny. W jednym z badań stwierdzono, że spożycie 75 g glukozy na 15 min przed wysiłkiem związane jest ze znamiennie większym stężeniem glukozy oraz insuliny na początku ćwiczeń w porównaniu do spożycia tej samej ilości cukru 45 min przed wysiłkiem. Najmniejsze stężenie glukozy i insuliny obserwowano, kiedy glukozę spożyto 75 min przed wysiłkiem. Jednak co ważne różnice pomiędzy grupami zniknęły po 10 minutach od rozpoczęcia ćwiczeń i nie miały znamiennego wpływu na wydolność badanych. Ponadto stwierdzono, że ilość spożytej glukozy przed ćwiczeniami nie ma wpływu na stopień hipoglikemii, jaka może wystąpić w początkowej fazie wysiłku. W jednym z badań węglowodany spożyte 60 min przed submaksymalnym wysiłkiem (62-72%VOmax), w ilości 22, 78 i 156 g, powodowały porównywalny spadek stężenia glukozy w jego trakcie. Podobne wyniki uzyskano, kiedy badanym sportowcom podano 25, 75 lub 125 g węglowodanów 45 min przed wysiłkiem. Pomimo większego stężenia insuliny u tych, którzy otrzymali większą ilość węglowodanów stężenie glukozy nie obniżyło się u nich bardziej. Ponadto spożycie zdecydowanie mniejszej ilości węglowodanów nie chroniło przed obniżeniem stężenia glukozy w początkowej fazie wysiłku.Zdjęcie 2. Cząsteczka glukozy.Intensywność wysiłku fizycznego może także wpływać na stężenie glukozy we krwi. Duży wysiłek (>80VOmax) poprzez znaczne zwiększenie procesu glikogenolizy w wątrobie oraz ilości wolnej glukozy we krwi może wręcz prowadzić do przejściowej hiperglikemii, czyli zwiększenia stężenia glukozy. Ponieważ hipoglikemia po spożyciu węglowodanów krótko przed wysiłkiem nie występuje u wszystkich wydaje się, że pewne predyspozycje indywidualne (wrażliwość osobnicza) odgrywają istotną rolę. W jednym z cytowanych już badań spożycie węglowodanów 15, 45 lub 75 min przez wysiłkiem prowadziło do wystąpienia hipoglikemii u dwóch osób bez względu na czas spożycia, co wskazuje na silną predyspozycje osobniczą. Obecnie dostęp do różnych badań wydolnościowych w komercyjnych firmach nie stanowi problemu, więc sprawdzenie, czy jest się w grupie osób predysponowanych do reaktywnej hipoglikemii jest dosyć proste. W warunkach „domowych” czyli naturalnych treningowych wykorzystać można każde „zwykłe” laboratorium. Wystarczy spożyć węglowodany (dla przykładu glukozę, ilość jak przedstawiono wyżej nie ma większego znaczenia, np. 75 g, rozpuszczoną w wodzie) 30-45 minut przed treningiem, a następnie pobiec lub pojechać na rowerze przez ok. 15 minut i skończyć wysiłek przed laboratorium – pobrać krew i wszystko będzie jasne. W przypadku triatlonu należałoby oczywiście sprawdzić reakcję organizmu na pierwszy kwadrans pływania, a to nie jest już takie proste do przeprowadzenia samemu (na marginesie - badania dotyczące efektu węglowodanów spożytych krótko przed wysiłkiem obejmowały jedynie testy wysiłkowe oparte o bieg i jazdę na rowerze). Z drugiej strony każdy sportowiec poznaje swój organizm w trakcie setek godzin treningów i doskonale wie, czy spożycie węglowodanów krótko przed wysiłkiem ma na niego negatywny wpływ czy nie. W przypadku pojawienia się niepokojących objawów można skorzystać z pomocy laboratorium, choć jak już pisałem nie zawsze objawy hipoglikemii mają odzwierciedlenie w niskim stężeniu glukozy we krwi.Co zrobić, jeśli należymy do grupy osób predysponowanych do rozwoju reaktywnej hipoglikemii i stwierdziliśmy, że ma to negatywny wpływ na naszą wydolność? Jeśli możemy uniknąć spożycia węglowodanów na krótko przed wysiłkiem lepiej to zrobić. Jeśli czas treningu lub zawodów oraz ich planowana intensywność i długość wymagają od nas spożycia posiłku należy unikać węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym (IG 70-100) i wybierać te o umiarkowanym (IG 55-70) lub niskim (IG <55). Mniejszy indeks glikemiczny wiąże się z wolniejszym i stopniowym wzrostem stężenia glukozy i insuliny we krwi po spożyciu pokarmu. W badaniach wykazano, że spożycie węglowodanów o wysokim IG w porównaniu do węglowodanów o umiarkowanym lub niskim IG 60 min przed wysiłkiem prowadzi do wzrostu stężenia glukozy i insuliny oraz reaktywnej hipoglikemii w czasie 10-20 min od rozpoczęcia ćwiczeń. Zaobserwowano także, że spożycie węglowodanów o niskim IG w porównaniu do wysokiego IG 45 min przed wysiłkiem wiązało się ze zwiększonym utlenianiem kwasów tłuszczowych w jego trakcie. Badania nad wpływem spożycia węglowodanów o różnym IG krótko przed wysiłkiem na wydolność w trakcie ćwiczeń pokazują w większości brak różnicy. Istotna przewaga węglowodanów o niskim IG ujawniła się w czasie spożycia 3 godz. przed wysiłkiem. Innym sposobem na zminimalizowanie ryzyka reaktywnej hipoglikemii jest spożycie węglowodanów bardzo krótko przed rozpoczęciem ćwiczeń (<10 minut) lub w trakcie rozgrzewki. Efekt takiego postępowania jest podobny do tego, kiedy węglowodany są dostarczane do organizmu w trakcie wysiłku. Spożycie ich bardzo krótko przed wysiłkiem sprawia, że początek ćwiczeń przypada w czasie, kiedy nie doszło jeszcze do zwiększenia stężenia insuliny we krwi. W czasie rozgrzewki mamy natomiast już do czynienia ze wzrostem stężenia katecholamin, czyli wydzielanych przez rdzeń nadnerczy adrenaliny i noradrenaliny, które stymulują glikogenolizę w wątrobie i mięśniach oraz hamują wydzielanie insuliny, co skutecznie chroni przed hipoglikemią. Jeśli przed zawodami – na przykład przed pływaniem w Zatoce Gdańskiej w 2013 r. podczas Herbalife Triathlon – poczujemy, że z emocji (żeby nie powiedzieć strachu) serce chce nam wyskoczyć z piersi to znak, że stężenie katecholamin jest już wysokie i spokojnie możemy sobie pozwolić na coś słodkiego (co obecnie uczynię na samą myśl o tym doniosłym wydarzeniu), bez obawy o wpływ na glikemię (czyli stężenie glukozy we krwi) w czasie pierwszych 15 minut spokojnego kołysania na wodach zatoki.

Astrologia / Numerologia

astronumerologiaprof@gmail.com